ဂ်င္းဂ်က္ ရူဆိုး (သဘာ၀ပညာေရး)
၁၈ ရာစုႏွစ္ ပညာအလင္းေရာင္ေခတ္ (Age of Enlightenment) ကို အဆုံးသတ္၍ ေခတ္သစ္ အေတြး အေခၚမ်ားအတြက္ အေျခခံ အုတ္ျမစ္ ခ်ေပးခဲ့သူကို ၫႊန္ျပပါ ဆိုလွ်င္ ဆြစ္ဇာလန္ျပည္ဖြား ျပင္သစ္ အေတြးအေခၚ ပညာ႐ွင္ ဂ်င္းဂ်က္႐ူးဆိုး (Jean Jacques Rousseau 1712-78) ကို ေဖာ္ျပရပါမည္။
Jean Jacques Rousseau 1712-78
ဤကာလအတြင္း အလယ္ေခတ္ သာသနာေရးဆုိင္ရာ လႊမ္းမုိးခ်က္မ်ားေၾကာင့္ လူသည္ ဆုိးသြမ္းေသာ သဘာဝႏွင့္ ေမြးဖြားလာသည္ဟု ယူဆၾကသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ကေလးသူငယ္မ်ားကို ပညာေပးရာ၌ ဆိုးသြမ္းေသာ သဘာဝ၊ ဗီဇမ်ားကို ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲ၍ ေကာင္းေသာ အရည္အခ်င္းမ်ားကို ၫြန္ၾကား သင္ၾကားေပးရမည္ဟု ယုံၾကည္ၾကသည္။ တစ္ဆက္တည္းမွာပင္ ကေလးငယ္မ်ားအား ေကာင္းျမတ္ေသာ ႏုိင္ငံသားမ်ား ျဖစ္ေစရန္ႏွင့္ လူတို႔၏ က်င့္ဝတ္စည္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းႏွင့္ ဆက္ဆံေရး နယ္ပယ္တြင္ အဆင္ေျပေစရန္ ေလ့က်င့္ ပညာ ေပးၾကသည္။ ယင္းအေျခအေနတြင္း ကေလးကို လူႀကီး အငယ္စားဟု သေဘာထားကာ လူႀကီးတစ္ေယာက္ ကဲ့သို႔ ျပဳမူက်င့္ၾကံ ေစလုိသျဖင့္ ကေလးသူငယ္မ်ားမွာ စိတ္၏ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္မႈ ျဖစ္ၾကေလသည္။
႐ူးဆိုးကမူ လူသည္ ဆုိးသြမ္းေသာ သဘာဝႏွင့္ ေမြးဖြားလာသည္ ဆုိသည္ကို လက္မခံခဲ့ေပ။ လူသား၏ ပင္ကို သဘာဝသည္ ျဖဴစင္သန္႔႐ွင္းသည္၊ လြတ္လပ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ကေလးငယ္ဘဝကစ၍ သဘာဝဓမၼႏွင့္ ကင္းကြာၿပီး မလြတ္လပ္ေတာ့ဘဲ ဆိုးသြမ္းေသာ လူေနမႈ ဝန္းက်င္ကသာလွ်င္ ကေလး၏ သဘာဝကို ဖ်က္ဆီး ေနသည္ဟု ဆိုပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကေလး၏ ပင္ကိုသဘာဝကို ဂ႐ုမျပဳဘဲ လူ႔ေလာကထဲမွ လူ (Social man) တစ္ေယာက္ျဖစ္ရန္္ ေလ့က်င့္သင္ၾကား ေပးျခင္းမ်ဳိးကိုသာ မျပဳလုပ္သင့္ဟု ယူဆခဲ့သည္။ လူသား၏ ပင္ကိုဗီဇ၊ စိတ္ဝင္စားမႈ၊ စိတ္လႈပ္႐ွားမႈမ်ားကို သဘာဝအေလ်ာက္ ဖံြ႕ၿဖိဳးတုိိးတက္ေစေသာ ပညာေရးမ်ဳိးကိုသာ အလို႐ိွ အပ္ေပသည္။
(Emile) က်မ္း၌ ̒ အပင္ငယ္မ်ားကို ျပဳစု ပ်ဳိးေထာင္ျခင္းျဖင့္ ဖံြ႕ၿဖိဳး ႐ွင္သန္ေစသကဲ့သို႔ လူသားအားလည္း ပညာေရးျဖင့္ ဖံြ႕ၿဖိဳးေစရမည္ ̓ (Plants are improved by cultivation and men by education) ဟု ဆိုထား ပါသည္။ လူသားသည္ ေမြးဖြားလာကတည္းက ကိုယ္ကာယ သန္စြမ္းလာသည္ မဟုတ္၊ ထိုနည္းတူစြာ ဘဝ၏ မျပည့္စုံမႈ၊ ဉာဏ္ရည္ဉာဏ္ေသြး ကင္းမဲ့မႈတို႔ျဖင့္ ေမြးဖြားလာရသည္ ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ယင္းလုိအပ္ခ်က္မ်ား ျပည့္စုံေစရန္ တစ္နည္းအားျဖင့္ ကိုယ္ကာယသန္စြမ္းမႈ၊ ဘဝ ရပ္တည္ႏုိင္မႈ၊ စီရင္ ဆုံးျဖတ္ႏုိင္သည့္ ဉာဏ္ရည္ ဉာဏ္ေသြးကို တုိးတက္ေကာင္းမြန္ လာေစရန္ ပညာေရးအားျဖင့္ ျမွင့္တင္ေပးရပါမည္။
႐ူးဆိုး၏ အလုိအရ ပညာေရးကုိ သဘာဝ၊ လူႏွင့္အရာဝတၳဳဟူေသာ လမ္းသုံးသြယ္မွ ရ႐ိွပါသည္။ (Edcation come to us from nature, from men, or from things) လူသား၏ စိတ္စြမ္းအင္မ်ား (faculties) ႏွင့္ ကိုယ္ခႏၶာ အစိတ္အပိုင္းမ်ား (organs) စသည့္ လူ႔သဘာဝပညာေရး (The Education of nature ) က ေပးအပ္ထားပါသည္။ ယင္းသဘာဝ ပညာေရးသည္ လူတို႔ ေလ့က်င့္ သင္ၾကားေပးအပ္ေသာ ပညာေရးထက္လည္းေကာင္း၊ ပတ္ဝန္းက်င္႐ိွ အရာဝတၳဳမ်ားမွ ေတြ႕ထိရ႐ိွေသာ ေတြ႕အၾကံဳမ်ားထက္ ေသာ္လည္းေကာင္း သာလြန္သည္ဟု ဆိုပါသည္။ ထို႔ ေၾကာင့္လည္း ႐ူးဆိုး၏ ပညာေရးကို သဘာဝ အဓိက ပညာေရးဟု ပညာ႐ွင္ တို႔က သတ္မွတ္ၾကပါသည္။
သဘာဝပညာေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ႐ူးဆိုး၏ ထင္႐ွားေသာ အဆိုတစ္ခုမွာ “သဘာဝတရား၏ ဖန္ဆင္း လိုက္ေသာ အရာအားလုံးသည္ ေကာင္းမြန္ၿပီး လူသားလက္တြင္ ဆုတ္ယုတ္ ပ်က္ျပားလာေတာ့သည္” (Everything is good as it comes from the hand of the author of nature; but everything degenerates in the hands of man) ထို႔ေၾကာင့္ ကေလးသူငယ္မ်ား၏ ပညာသင္ၾကားမႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ သဘာဝအေလ်ာက္ ျပဳစု ပ်ဳိးေထာင္ေရးႏွင့္ သဘာဝ တရားထံမွ သင္ယူေရးကို ပိုမို အေလးထားသည္ကို ေတြ႔ရပါမည္။ သဘာဝအေလ်ာက္ ျပဳစု ပ်ဳိးေထာင္ေရးဆိုသည္မွာ လူသား၏ စိတ္ပါဝင္စားမႈ (human inclinations) အေလ်ာက္ ေလ့လာသင္ယူေစျခင္း ျဖစ္သည္။ ဆိုလိုသည္မွာ လူသား၏ အာ႐ုံခံစားမႈ အရည္အေသြးႏွင့္ အသိဉာဏ္ ဖံြ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈအတြက္ မည္သည့္ ျပဌာန္းမႈ တစ္စုံတစ္ရာမွ် မထား႐ိွဘဲ သဘာဝအေလ်ာက္ တိုးပြားလာေစရန္ပင္ ျဖစ္သည္။
ယင္းအတြက္ ကေလးသူငယ္မ်ားအား သင္ခန္းစာမ်ားကို အလြတ္က်က္မွတ္ခုိင္းျခင္း၊ သမိုင္းခုႏွစ္၊ သကၠရာဇ္မ်ား၊ ၿမိဳ႕႐ြာမ်ား၊ ဘုရင္ မိဖုရားတုိ႔၏ နာမည္မ်ားကို ေခါင္းထဲ စဲြေစရန္ မွတ္သားခုိင္းျခင္း၊ ကိုယ္ခႏၶာႏွင့္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာတို႔ိကို တင္းက်ပ္သည့္ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားျဖင့္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ထားျခင္း စသည့္ ကေလး၏ မူလသဘာဝကို ေက်ာ္လြန္ၿပီး လူထဲက လူတစ္ေယာက္ ျဖစ္လာေစရန္ ေလ့က်င့္မႈမ်ားကို မလိုလားအပ္သည့္ အရာမ်ားအျဖစ္ ႐ူးဆုိးက ယူဆခဲ့ေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း လူတို႔၏ အျပဳသေဘာ ပညာေရး လမ္းစဥ္ကို ေက်ာခုိင္းၿပီး (Negative Education ) နက္ကတစ္ ပညာေရး အယူအဆကို တင္ျပခဲ့ေလသည္။
႐ူးဆိုး၏ အလိုအရ နက္ဂတစ္ ပညာေရးဟူသည္ ပညာေပးမႈ မ႐ိွျခင္းကို ဆုိလိုသည္ မဟုတ္ေပ။ ႏုိင္ငံေရး၊ လူမႈေရး၊ သိပၸံပညာ စသည့္ အရာအားလုံးသည္ လူသား၏ ပင္ကို သဘာဝကို ခ်ဳိးဖဲ့ေနသည္။ အစစ္အမွန္ တရားသည္လည္း လူ႔ေလာက၊ လူ႔ပတ္ဝန္းက်င္တြင္ မ႐ိွ၊ သဘာဝတရား ထဲတြင္သာ ရ႐ိွႏုိင္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့့္ လူတုိ႔ သင္ၾကားေပးေသာ အျပဳပညာေရး (Positive Education) သည္ အတုအေယာင္ျဖစ္ၿပီး သဘာဝတရားထံသို႔ သြားေရာက္ ေလ့လာျခင္းအားျဖင့္သာ စစ္မွန္ေသာ အသိပညာကို ရ႐ိွႏုိင္မည္ ျဖစ္သည္။
ဤေနရာတြင္ ႐ူးဆုိး၏ သဘာဝဆုိင္ရာ အယူအဆကို ေလ့လာၾကည့္မည္ ဆုိပါလွ်င္ ေယဘူယ် ႏွစ္ပိုင္းေတြ႕ရပါမည္။ တစ္ပုိင္းမွာ လူသား၏ ပင္ကိုသဘာဝ အေလ့အထ (habit) ကို ဆုိလိုၿပီး ပညာသင္ၾကားေပးရ၍ ပင္ကိုသဘာဝကို မေက်ာ္လြန္ဘဲ တစ္နည္းအားျဖင့္ ယင္းပင္ကို သဘာဝအတိုင္း ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္ေပးေရး ျဖစ္သည္။ ယင္းအပိုင္းတြင္ စာသင္သား၏ စိတ္ပါဝင္စားမႈ အေျခအေနအရသာ ပညာေပးျခင္းကို ျပဳလုပ္ရမည္ ျဖစ္ေလသည္။ ကိုယ္က်င့္တရားဆုိင္ရာ ေကာင္းမႈ၊ ဆိုးမႈမ်ားကိုပင္ သဘာဝအေလ်ာက္ ျပဳမူေသာ အျပဳအမူမ်ားမွသာ မိမိကိုယ္တုိင္ စစ္ေၾကာေစရပါမည္။ ဆုိိလုိသည္မွာ ေကာင္းမႈကိုလည္းေကာင္း၊ မေကာင္းမႈကိုလည္းေကာင္း မိမိကိုယ္တိုင္ ျပဳလုပ္ခံစားၿပီးမွ ̒ အမွားအမွန္ကို သိ႐ိွ ျပင္ဆင္ႏုိင္မႈ ျဖစ္ေပသည္၊ ဤအရာသည္ ေကာင္းမႈ ျဖစ္သည္၊ ဤအရာသည္ မေကာင္းမႈ ျဖစ္သည္ ̓ စသည့္ တန္ဖိုး သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားသည္ လူ႕သဘာဝအား ကန္႕သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈ သက္ သက္ျဖစ္သည္ဟု ႐ူးဆိုးက ဆုိပါသည္။
သဘာဝ၏ ဒုတိယ အယူအဆမွာ ေတာေတာင္ေရေျမ သဘာဝ ျဖစ္သည္။ အထက္တြင္ ဆိုခဲ့သည့္အတိုင္း လူေလာကအတြင္း႐ိွ ႏုိင္ငံေရး ၊ လူမႈေရး၊ ဘာသာေရး စသည္တို႔ႏွင့္ဆိုင္ေသာ လူမႈစည္းမ်ဥ္း (Social Order) မ်ားသည္ လူ႔ဘဝအေျခအေန အားလုံးအတြက္ ကန္႔သတ္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈထားၿပီး ျဖစ္ေလသည္။ ႏုိင္ငံေတာ္ႏွင့္ ဆိုင္ေသာ ရည္မွန္းခ်က္မ်ားသည္ လည္းေကာင္း၊ ဘာသာတရားႏွင့္ဆိုင္ေသာ ေကာင္းမႈ၊ ဆိုးမႈ က်င့္ဝတ္ စံႏႈန္းမ်ားသည္ လည္းေကာင္း စီရင္ ျပဌာန္းၿပီးသား ျဖစ္ေနေလသည္။ ယင္းစီရင္ ျပဌာန္းခ်က္မ်ားမွာလည္း လူတုိ႔အလိုက် ေရးဆဲြထားသည့္ အတြက္ အစစ္အမွန္တရား မျဖစ္၊ အတုအေယာင္မ်ားသာ ျဖစ္ေလသည္။
သဘာဝတရားကမူ လူတိုင္းအား ညီမွ်စြာ ဖန္ဆင္းေပးထားၿပီး လူ႔ဘဝ၏ တူညီေသာ သက္ေမြး ဝမ္းေက်ာင္းခြင့္ကိုလည္း ေပးအပ္ထားပါသည္။ ဆုိလိုသည္မွာ သဘာဝတရား၏ ဥပေဒအတြင္း၌ လူသားသည္ လြတ္လပ္စြာ ေမြးဖြားလာရသည္။ အတန္းအစား ခဲြျခားမႈမ႐ိွ၊ ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ေသာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္း မ႐ိွ၊ လြတ္လပ္စြာ ျပဳမူလႈပ္႐ွား ႏုိင္သည္။ ယင္းေၾကာင့္ပင္လွ်င္ ႐ူးဆိုးက လူသည္ လြတ္လပ္စြာ ေမြးဖြားလာသည္ဟု ဆုိခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ သိုိ႔ရာတြင္ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ လူမႈ စည္းမ်ဥ္းမ်ားေၾကာင့္ လူသား၏ ေမြးရာပါ လြတ္လပ္ခြင့္အျပင္ အာ႐ုံခံစားမႈ၊ အသိဉာဏ္၊ အျပဳအမူစသည့္ အရာအားလုံးမွာ ေလ်ာ့ပါးတင္းက်ပ္ လာခဲ့ရပါသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ သဘာဝတရားထံမွ သင္ယူျခင္းသည္သာ အေကာင္းဆုံး ပညာေရး ျဖစ္သည္ဟု ႐ူးဆိုးက သတ္မွတ္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေလသည္။
ေဝဖန္ အကဲျဖတ္သူ (Paul Monroe) ၏ အလုိအရလည္း ႐ူးဆိုး၏ ပညာေရးအျမင္သည္ လူ႔အဖဲြ႕အစည္း၏ ပုံသဏၭာန္တစ္ရပ္ရပ္ အေပၚတြင္လည္းေကာင္း၊ အႏွစ္သာရမဲ့ေသာ ေ႐ွး႐ိုးစဥ္လာ စာသင္ေက်ာင္းမ်ားတြင္ လည္းေကာင္း အေျခမျပဳဘဲ စစ္မွန္ေသာ လူ႔သဘာဝ၏ အသိပညာ ရရာရေၾကာင္းတြင္သာ အေလးထားပါသည္။ ႐ူးဆုိး၏ အလိုအရ (Emile) ပညာေရး၏ ပန္းတုိင္မွာ သူတစ္ပါးအား ခ်စ္ခင္ၾကင္နာေရး၊ စိတ္ဖံြ႕ၿဖိဳးေရးႏွင့္ စာရိတၱ ခုိင္ခံ့ေရး စသည့္ အရည္အေသြးတုိ႔ ႂကြယ္ဝေစရန္ ျဖစ္ပါသည္။
အျခားတစ္ဖက္တြင္လည္း သူသည္ သဘာဝလူသား (natural man) ႏွင့္ လူ႔ေလာကလူသား (Social man or citizen) မွ တစ္ခုခုကို ေ႐ြးခ်ယ္ရမည္ဟု ဆုိပါသည္။ ႐ူးဆုိး ဆုိလိုေသာ သဘာဝလူသားမွာ လူ႐ိုင္းတစ္ေယာက္ မဟုတ္ေပ။ သူ႔ ပင္ကိုသဘာဝ၏ ထိန္းေက်ာင္း ညႊန္ၾကားမႈမ်ားကို ခံစားရေသာ လူသား တစ္ေယာက္သာ ျဖစ္သည္။ ယင္းသဘာဝ လူသားသည္ မည္သည့္ လူသား ပတ္ဝန္းက်င္၏ လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္မႈမ်ားမွာ ကင္းလြတ္ေလသည္။ လူ႔ေလာက လူသားမွာမူ ယင္းလူ႔အဖဲြ႕အစည္းအတြင္း တည္႐ိွၿပီး ျဖစ္ေသာ ဓေလ့ထုံးတမ္းမ်ားအတိုင္း လိုက္နာ ေနထိုင္ရေသာ သူသာ ျဖစ္ေလသည္။ ဆိုလုိသည္မွာ သဘာဝလူသားသည္ သူ႔ကိုယ္၌ပင္လွ်င္ ၿပီးျပည့္စုံေသာ လူသားတစ္ ေယာက္အျဖစ္ သတ္မွတ္ႏုိင္ပါသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ သဘာဝလူသားသည္ (numerical unit) ျဖစ္ၿပီး၊ လူ႔ေလာက လူသားသည္ (fractional unit) ျဖစ္ေလသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ လူ႔ေလာက လူသား၏ တန္ဖိုးသည္ သူအေျချပဳရာ လူ႔အဖဲြ႕အစည္းကိုသာ အခ်ဳိးက် မီွခုိ အားထားေနရပါသည္။
လူသားသည္ တစ္စုံတစ္ရာကို ေ႐ြးခ်ယ္ေဆာင္႐ြက္ လုပ္ကိုင္မည္ဆုိပါက မိမိ၏ လူသားျဖစ္ျခင္း အေပၚတြင္ ေသခ်ာရန္ အေရးႀကီးပါသည္။ ယင္းအတြက္ ကေလးသူငယ္မ်ားကို ပညာေပးရာ၌ လူႀကီးမ်ား ျဖစ္ေစခ်င္သည့္ စံၫႊန္းမ်ားအတိုင္း ပုံသြင္း ေလာင္းေပးျခင္းကို ေ႐ွာင္႐ွားရပါမည္။ ကေလးငယ္ဘဝတြင္ သူတုိ႔၏ သဘာဝစြမ္းအား ႐ိွသေလာက္သာ သင္ၾကားေစၿပီး လူ႐ြယ္ဘဝ (Robinson Crusoe) ကဲ့သို႔ မိမိကိုယ္မိမိ မွီခုိ အားထားႏုိင္ေသာ (self - dependence) အေျခအေန ေရာက္မွသာ အျပဳပညာေရးမ်ဳိးကို ေပးအပ္ရပါမည္။ ဤအေျခအေနတြင္ စာသင္ သားတို႔သည္ အာ႐ုံမ်ား (Sensation) မွ စိတ္ကူးစိတ္သန္းမ်ား (ideas) သို႔ လည္းေကာင္း၊ ခံစားမႈ (feel) သက္သက္မွ စဥ္းစား ေတြးေခၚျခင္း (reasons) သို႔ လည္းေကာင္း ကူးေျပာင္းလာၿပီ ျဖစ္သည့္အေလွ်ာက္ ေလာက၏ မွားမွန္ တန္ဖိုးမ်ားကို ေ႐ြးခ်ယ္ အကဲျဖတ္ ႏုိင္ေပသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ႐ူးဆိုးက ̒ ကေလးအား ၾကင္နာ ေထာက္ထားပါ။ သင္ျပပါ။ ပစၥဳပၸန္ကို မေစာ္ကားဘဲ အနာဂတ္အတြက္ လမ္းဖြင့္ေပးပါ ̓ ဟူ၍ ဆုိထားျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။
အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ဆုိရလွ်င္ ႐ူးဆုိး၏ သဘာဝ ပညာေရးသည္ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ လူ႔အဖဲြ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ အေတာ္အတန္ မဟပ္စပ္ေသာ္လည္း ပညာေရးလြတ္လပ္ခြင့္၊ ေက်ာင္းသား အေျချပဳစနစ္ စသည္တို႔အတြက္ လမ္းဖြင့္ေပးခဲ့သည္ကို ေတြ႕ရပါမည္။ လူသဘာဝအား မပ်က္စီးေစဘဲ လူသားတန္ဖိုးထား ပညာေရး အယူအဆ တစ္ရပ္ အေနျဖင့္လည္း တန္းဖိုးႀကီး လွပါသည္။ သူ႔ေခတ္၏ အခ်ဳပ္အေႏွာင္ၾကားမွာ ပညာေရး (Education in chains) ကို ဆန္႔က်င္ၿပီး ပုဂၢလလူသား၏ တန္ဖိုးမျဖတ္ႏုိင္ေသာ လြတ္လပ္မႈ အယူအဆကို မီးေမာင္းထုိး ျပခဲ့ပါသည္။ ေႏွာင္းေခတ္ ပညာေရး အေတြးအေခၚ ပညာ႐ွင္မ်ားျဖစ္ေသာ ေဘ့(စ္) ဒုိး (Basedow)၊ ပတ္စတာ လုိဇီ (Pestalozzi)၊ ဖ႐ုိဘဲ(လ္) (Froebel ) တို႔၏ ပညာေရး အေတြးအေခၚႏွင့္ လက္ေတြ႕ က်င့္သုံးမႈမ်ားသည္ပင္ ႐ူးဆိုး၏ (Emile) ပါ ပညာေရး အယူအဆမ်ားအေပၚ အေျခခံထားသည္ကို ေတြ႕ရမည္ ျဖစ္ေလသည္။
သူရိန္ထက္လင္း
(ပညာေရးအေတြး၊ ဒႆနအျမင္ စာအုပ္မွ..)
Ref:
- Willam Boyd; (tr, and ed;) The Emile of jean jacques Rousseau, Teacher College Press, New York ; 1962.
- William Boyd ; The History of Western Education, J.W. Arrowsmith Ltd, Bristol ; G.B, 1957.
- S.J Curtic and M.E. A Bouttwood; A Short History of Education ldead, University Tutorial Press Ltd, London ;1957.
- Alan Cohen and Norman Garner; Reading in the History of Educational Thoughts, University of London Press Ltd, 1967.
- Poul Monroe; The History of Education
အဖိႏွိပ္ခံတို႔အား ပညာသင္ၾကားေရးႏွင့္ ေပါလိုဖေရး မိတ္ဆက္
“ၾကားေနေသာ ပညာေရးဟူ၍ကားမရွိ။ မ်ဳိးဆက္မ်ားကို လက္ရွိစနစ္အတြင္း လိုက္ေလ်ာညီေထြရွိေစရန္ သိမ္းသြင္းမႈ အတြက္ျဖစ္ေစ ပညာေရးကို အသံုးခ်သည္။ သို႔တည္းမဟုတ္မူ သူတို႔၏ ကမၻာကို ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲရာတြင္ ကိုယ္တိုင္ပါ၀င္ ေဆာင္ရြက္ခြင့္ကို ရွာေဖြျပီး လက္ေတြ႔အေျခအေနႏွင့္ ျပႆနာမ်ားကို ပိုင္းျခားေျဖရွင္းျခင္း နည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ လြတ္ေျမာက္မႈအတြက္ ပညာေရးျဖစ္သည္။”ေပါလိုဖေရး (၁၉၂၁ - ၁၉၉၇)
ဘရာဇီးလူမ်ဳိး ပညာေရးပညာရွင္ (၂၀ ရာစု)
“အဖိႏွိပ္ခံတို႔၏ ပညာသင္ၾကားေရးနည္းလမ္းမွာ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာကို ျပန္လည္ပိုင္ဆိုင္ႏိုင္ရန္ စဥ္ဆက္မျပတ္ ေတာ္လွန္မႈတြင္ တစ္ဦးခ်င္းအေနျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ လူထုတရပ္လံုးျဖစ္ေစ အဖိႏွိပ္ခံတို႔ႏွင့္ တစ္သားတည္း က်ေနေစရမည္ ျဖစ္သည္။ ဖိႏွိပ္မႈေရရွည္ေစေရးအတြက္ သင္ၾကားေရးနည္းလမ္း မျဖစ္ေစရ။ ဤသင္ၾကားေရး နည္းလမ္းသည္ ဖိႏွိပ္အုပ္ခ်ဳပ္မႈႏွင့္ ေနာက္ခံအေၾကာင္းတရားတို႔ကို အဖိႏွိပ္ခံျပည္သူမ်ားမွ ျပန္လွန္ဆန္းစစ္ျခင္း ျဖစ္ေပၚေစျပီး ဤသို႔ဆန္းစစ္စဥ္းစားျခင္းမွ လြတ္ေျမာက္မႈကို စတင္ႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။”
ေပါလိုဖေရး Paulo Freire (1921-1997) မွာ ႏွစ္ဆယ္ရာစုအတြင္း ပညာေရးေလာကတြင္ ပိုင္းျခား ေ၀ဘန္ ဆန္းစစ္မႈရွိေသာ ပညာေရးသီအုိရီႏွင့္ နည္းလမ္း Critical Education တို႔ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အေရးပါျပီး လႊမ္းမိုးမႈအရွိဆံုးပုဂိၢဳလ္တစ္ဦးျဖစ္သည္။ ယေန႔ထက္ထိလည္း သူ၏ၾသဇာလႊမ္းမိုးေနဆဲပင္။ ဘရားဇီးႏိုင္ငံအေရွ႔ေျမာက္ပိုင္း Recife ေဒသတြင္ ၁၉၂၁ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၁၉ ရက္ေန႔တြင္ ေမြးဖြားခဲ့သည္။ သက္ၾကီးပညာေရးလႈပ္ရွားမႈေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းတြင္ ထင္ရွားလာခဲ့သူ ျဖစ္သည္။ ပိုင္းျခားေ၀ဘန္မႈရွိေသာ ပညာေရးသီအုိရီ၏ လမ္းစကိုလည္း ဤသက္ၾကီးပညာေရး လုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ကိုင္ရင္းရရွိလာခဲ့၏။ တျဖည္းျဖည္းႏွင့္ ဤသီအိုရီမွာ သက္ၾကီးပညာေရးနယ္ပယ္ကို ေက်ာ္လြန္လာခဲ့သည္။ ရွားပါးေသာ ေပါင္းစပ္ထားျခင္းမ်ားျဖင့္ ဖိႏွိပ္ခံတို႔၏ ေတာ္လွန္မႈတြင္ ပညာေရး၏ အခန္းက႑ကို အေလးထားခဲ့သည္။ သူ၏ႏိုင္ငံေရးခံယူခ်က္မ်ားႏွင့္ ဆန္းသစ္ေသာ အေတြးအျမင္တို႔ကို မိမိကိုယ္ကိုႏွိမ့္ခ်မႈရွိျခင္း၊ ဥပဓိရုပ္ခန္႔ျငားျခင္းႏွင့္ ပညာရွင္တစ္ဦး၏ အသိပညာနက္ရိႈင္းမႈတို႔ျဖင့္ ေပါင္းစပ္ထားရွိေလသည္။
၁၉၂၉ ခုႏွစ္ စီးပြားပ်က္ကပ္ကာလအတြင္း ဆင္းရဲမြဲေတျခင္းႏွင့္ ငတ္မြတ္ ေခါင္းပါးမႈ ဒဏ္တို႔ကို ခံစားခဲ့ရသူျဖစ္သည္။ ခဏတာမွ် ၾကံဳေတြ႔ခဲ့ရေသာ္လည္း ဤအေတြ႔အၾကံဳတို႔မွာ ဆင္းရဲ သားမ်ားအတြက္ သူ၏ စိုးရိမ္ပူပန္စိတ္ကို ပံုေဖၚခဲ့ျပီး ပညာေရးအေတြးအျမင္ကို တည္ေဆာက္ရာတြင္လည္း အကူအညီရခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ သူ၏မိသားစုစီးပြားေရးေျပလည္လာခဲ့သည္။
၁၉၄၃ ခုႏွစ္တြင္ Recife တကၠသိုလ္ ဥပေဒေက်ာင္းတြင္ ပညာသင္ၾကားခဲ့ရာတြင္ ဒႆနိကေဗဒ၊ ျဖစ္စဥ္ေဗဒ ႏွင့္ ဘာသာစကားဆိုင္ရာ စိတ္ပညာတုိ႔ကို အထူးျပဳေလ့လာခဲ့သည္။ တရားရံုးတြင္ အမႈထမ္းခြင့္ရခဲ့ေသာ္လည္း ေရွ႔ေနအျဖစ္မလုပ္ခဲ့ပါ။ ေပၚတူဂီဘာသာစကားျပဆရာအျဖစ္ အထက္ေက်ာင္းမ်ားတြင္ ေက်ာင္းဆရာ အေန ျဖင့္သာ လုပ္ကိုင္ခဲ့သည္။ ၁၉၄၄ ခုႏွစ္တြင္ ေက်ာင္းဆရာမတစ္ဦးျဖစ္သူ Elza Maia Costa de Oliveira ႏွင့္ ထိမ္းျမားလက္ထပ္ခဲ့သည္။ တစ္သက္တာပတ္လံုးအတူတကြ ပညာေရးလုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္ခဲ့ၾကသည္။ သားသမီး ၅ ဦး ထြန္းကားခဲ့သည္။
လူမႈေတာ္လွန္ေရးႏွင့္ သက္ၾကီးပညာေရးတို႔တြင္ ပါ၀င္လႈပ္ရွားခဲ့၏။ အထူးသျဖင့္ ကက္သလစ္ဘုရားေက်ာင္းမွ လူထုအေျချပဳလုပ္ရွားမႈႏွင့္ ေခတ္ေပၚယဥ္ေက်းမႈတို႔ႏွင့္ ဆက္စပ္ခဲ့သည္။ ဘရားဇီးႏိုင္ငံ အေရွ႕ေျမာက္ပိုင္းေဒသတြင္းရွိ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးေသာ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ားႏွင့္ အလုပ္သမားမ်ားတို႔အတြက္ အလုပ္လုပ္ရင္း သူ၏ေက်ာ္ၾကားလာမည့္ စာမတတ္ျခင္းဆိုင္ရာျပႆနာမ်ားကို ေျဖရွင္းမႈတို႔ကို အဦးအစေဖၚထုတ္ခဲ့သည္။ ဤအေတြ႔အၾကံဳမ်ားႏွင့္ ထင္ရွားေသာ သက္ၾကီးစာတတ္ေျမာက္ေရးအစီအစဥ္မ်ားကို ခ်မွတ္လုပ္ေဆာင္ျခင္းမ်ားေၾကာင့္ ဘရာဇီးႏိုင္ငံ ပညာေရး၀န္ၾကီးဌာနမွ အမ်ဳိးသားအဆင့္ စာမတတ္သူပေပ်ာက္ေရးအစီအစဥ္တြင္ အလုပ္လုပ္ရန္ ဖိတ္ၾကားခဲ့သည္။ ေအာင္ျမင္မႈမ်ားရရွိခဲ့ေသာ္ျငားလည္း ၁၉၆၄ ခုႏွစ္တြင္ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ဆိုးေၾကာင့္ သူ၏ပညာေရးလုပ္ငန္းမ်ား အဟန္႔အတားျဖစ္ခဲ့ရသည္။ ေပါလိုဖေရးအားဖမ္းဆီးခဲ့ျပီး ခ်ီလီႏိုင္ငံသို႔ နယ္ႏွင္ဒဏ္ေပးခဲ့သည္။ ျပည္ပ အေ၀းေရာက္ကာလမ်ားအတြင္း ေပါလိုဖေရးအေနျဖင့္ ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ အလုပ္လုပ္ခြင့္ရရွိခဲ့သည္။ ခ်ီလီ၊ အင္ဂိုလာ၊ မိုဇမ္ဘစ္၊ ကိတ္ဗါဒီ၊ ဂီနီဘစ္ေဆာ၊ နီကာရာဂြာႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ အျခားေသာ နယ္ေျမမ်ားတြင္ စာတတ္ေျမာက္ေရးလႈပ္ရွားမႈတို႔ကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ယူနက္စကိုတြင္ ပညာရွင္တစ္ဦးအေနျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ဂ်ီနီဗာအေျခစိုက္ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ ခရစ္ယာန္ေကာင္စီ၏ ပညာေရးဌာနတို႔တြင္လည္းေကာင္း အမႈထမ္းခဲ့ေသးသည္။ တကမၻာလံုးတြင္သူ၏နာမည္ေက်ာ္ၾကားလာသည္ႏွင့္အမွ် ဟားဗတ္တကၠသိုလ္တြင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ရန္ ဖိတ္ၾကားျခင္းခံခဲ့ရသည္။ ႏုိင္ငံတကာရွိ တကၠသိုလ္မ်ားမွ ဆုတံဆိပ္မ်ားႏွင့္ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ပညာရွင္ရာထူးမ်ားကို ရရွိခဲ့သည္။
၁၉၇၉ ခုႏွစ္တြင္ ဘရာဇီးႏိုင္ငံမွ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ေၾကညာခဲ့ျပီးေနာက္ပိုင္း အေ၀းေရာက္သူမ်ား ျပန္လာခြင့္ရရွိခဲ့သည္။ ေပါလိုဖေရးအေနႏွင့္လည္း ျပည္တြင္းျပန္လာခဲ့ျပီး Sao Paulo ျမိဳ႔ရွိ Pontifical Catholic University ႏွင့္ Campinas တကၠသိုလ္တို႔တြင္ စာသင္ၾကားရန္ရာထူးကို လက္ခံခဲ့သည္။ ျပည္ပတြင္ ရွိေနစဥ္ ႏွစ္ကာလမ်ားအတြင္း သူ၏ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ပညာေရးခံယူခ်က္တို႔မည္သည့္အခါကမွ် မေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့ပါ။ ခ်က္ျခင္းပင္ အလုပ္သမားပါတီအဖြဲ႔၀င္တစ္ဦးျဖစ္လာခဲ့ျပီး စာတတ္ေျမာက္မႈႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာ မူ၀ါဒေရးရာတြင္ အထင္ကရပုဂိၢိဳလ္တစ္ဦးျဖစ္လာခဲ့သည္။ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္တြင္ Sao Paulo ျမိဳ႔၏ ျမဴနီစပါယ္ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အလုပ္သမားပါတီမွ အႏိုင္ရရွိခဲ့ျပီးေနာက္ ဖေရးအားပညာေရး၀န္ၾကီးအျဖစ္ ခန္႔အပ္ခဲ့သည္။ သူ၏အုပ္ခ်ဳပ္မႈကာလမ်ားတြင္း သက္ၾကီးပညာေရး၊ သင္ရိုးညႊန္တမ္းျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး၊ လူထုအေျချပဳ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ေရးႏွင့္ ရည္မွန္းခ်က္ၾကီးမားေသာစီမံခ်က္ျဖစ္သည့္ ေက်ာင္းမ်ားကို ဒီမိုကေရစီ စာသင္ေက်ာင္းမ်ားျဖစ္လာေစေရး မူ၀ါဒမ်ားခ်မွတ္က်င့္သံုးေရး အစရွိသည့္ ဆန္းသစ္ေသာ ပညာေရးအစီအစဥ္မ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့သည္။
ပညာေရး၀န္ၾကီးရာထူးမွ အနားယူျပီးသည့္ေနာက္ပိုင္း ဘ၀၏ေနာက္ဆံုးေျခာက္ႏွစ္ကာလမ်ားတြင္ စာေရးသားျခင္း ႏွင့္ ႏိုင္ငံတြင္း၊ ႏုိင္ငံတကာလွည့္လည္၍ ေဟာေျပာပို႔ခ်ျခင္းတို႔ကိုလုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။ ဤကာလမ်ားမွာ သူ၏ပညာရွင္ လုပ္ငန္းမ်ား ရင့္က်က္ျခင္းႏွင့္အတူ အျမင့္မားဆံုးေရာက္ရွိခ်ိန္လည္းျဖစ္သည္။ ေဆြးေႏြးျငင္းခံုၾကရျပီး ပုဂၢလ အျမင္သေဘာထားမ်ားပါ၀င္ေသာ စာအုပ္မ်ားစြာကိုေရးသားခဲ့ရာ ကမၻာအႏွံ႔တြင္ ဖတ္ရႈေလ့လာသူ မ်ားစြာရွိခဲ့သည္။ ဤစာအုပ္မ်ားႏွင့္ လူေတြ႔ အင္တာဗ်ဴးမ်ား၊ ေဆာင္းပါးမ်ားတြင္ အမ်ားစိတ္၀င္စားသည့္ သူ႕ကုိယ္ပိုင္ႏွင့္ အျခားေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ား၏ စာအုပ္တို႔ကို ေမးခြန္းမ်ားထုတ္ခဲ့သည္။ အသက္ရွင္ေနထိုင္ခြင့္ မ်ားမ်ားမရွိေတာ့သည္ကို ၾကိဳတင္ သိရွိခဲ့သလိုပင္။ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္တြင္ ကြယ္လြန္ခဲ့ေသာ္ျငားလည္း သူ၏လက္ရာမ်ားႏွင့္ အေတြးအျမင္တို႔မွာ တစ္ကမၻာလံုးတြင္ ရွင္သန္ေနဆဲရွိသည္။ ဤသို႔ၾသဇာလႊမ္းမိုးမႈရွိရျခင္းမွာ သူ၏အေတြးအေခၚမ်ား၏ လက္ခံႏိုင္ဖြယ္ရာ ဆြဲေဆာင္မႈရွိျခင္းေၾကာင့္ပင္ျဖစ္သည္။
လူၾကိဳက္အမ်ားဆံုးအေတြးအေခၚမွာ ပညာေရးသည္ အစဥ္အျမဲပင္ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ေဆာင္ခ်က္ျဖစ္သည္ဆိုေသာ အခ်က္ပင္ျဖစ္၏။ ဤအေတြးအျမင္မွာ သူ႔အတြက္ ေဆာင္ပုဒ္မွ်သာမဟုတ္ပါ။ အမွန္စင္စစ္မူ ဖေရး၏ ပညာေရးသီအိုရီကို နားလည္ရန္အတြက္ အခ်က္အျခာက်လွေပသည္။ သူ႔အေနျဖင့္မူ ပညာေရးတြင္ လူမႈဆက္ဆံေရးအစဥ္အျမဲ ပါရွိျခင္းျဖစ္ေလရာ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ ေရြးခ်ယ္မႈမ်ားလည္း အလိုအေလ်ာက္ ပါရွိျပီးသားျဖစ္ေတာ့သည္။ မည္သည့္ ပညာေရးလုပ္ေဆာင္ခ်က္တြင္မဆို “ဘာကို” “ဘာေၾကာင့္” “ဘယ္လို” “အဆံုးသတ္မွာမူဘယ္သို႔” ႏွင့္ “ဘယ္သူတို႔အတြက္” စသည့္ ေမးခြန္းမ်ားမွာ ပဓာနက်ေနေၾကာင္း ဖေရးမွ အခိုင္အမာမိန္႔ဆိုေလသည္။ လက္ေတြ႔နယ္ပယ္ႏွင့္ ကင္းလြတ္၍ သီးသန္႔ျဖစ္ေနျခင္းကို မဆိုလိုပါ။ ေက်ာင္းဆရာတိုင္း၊ ပညာေရးသမားတိုင္း ဤေမးခြန္းတို႔ကို ေမးျမန္းရျပီး အေျဖမ်ားမွာ မည္သည့္ ေ၀ဘန္ဆန္းစစ္မႈရွိေသာ ပညာေရးလုပ္ငန္းအတြက္မဆို အလြန္အေရးၾကီးသည့္ စံလမ္းညႊန္မ်ားပင္ျဖစ္ေခ်ေတာ့သည္။ သုိ႔ျဖစ္ေလရာ ပညာေရးတြင္ ၾကားေနရန္မျဖစ္ႏိုင္သကဲ့သုိ႔ ပညာေရးမူ၀ါဒမ်ားႏွင့္ လက္ေတြ႔လုပ္ငန္းမ်ားသည္ လူမႈဘ၀မ်ားထဲသို႔ ထဲထဲ၀င္၀င္သက္ေရာက္မႈရွိေနသည္ကို အေသအခ်ာ နားလည္ထားရေပမည္။ ဤမူ၀ါဒႏွင့္ လုပ္ငန္းတို႔သည္ ခြဲျခားထုတ္ပယ္ျခင္းႏွင့္ မတရားမႈတို႔ သက္ဆိုးရွည္ေစရန္အတြက္ျဖစ္ေစ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ လူမႈျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအတြက္ အေျခအေနမ်ားကို ဖန္တီးတည္ေဆာက္ေရးအတြက္ အေထာက္အကူျဖစ္ေစ သက္ေရာက္မႈရွိေန၏။
ေပါလိုဖေရး၏အဆိုအရ အရင္းရွင္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအတြင္း ပညာေရးနယ္ပယ္အပါအ၀င္ လူမႈဆက္ဆံေရးအမ်ားစု မွာ ဖိႏွိပ္အုပ္ခ်ဳပ္မႈပံုစံ ဆက္ဆံေရးမွ်သာျဖစ္၏။ သူ၏သီအိုရီႏွင့္ လုပ္ငန္းမ်ားတည္ေဆာက္ခဲ့သည့္ ဘရာဇီးႏုိင္ငံ၏ လက္ေတြ႔အေျခအေနမွန္မွာမူ လူမႈေရး၊ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ မညီမွ်မႈတို႔ျဖင့္ ရင္ဆိုင္ေနခဲ့ရသည္။ သန္းေပါင္းမ်ားစြာေသာ ျပည္သူမ်ားမွာ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရးႏွင့္ ပညာေရးအရင္းအျမစ္၊ အရင္းအႏွီးမ်ားမွ ဖယ္ထုတ္ထားျခင္းကို ခံစားခဲ့ၾကရသည္။ ဤသို႔ဖိႏွိပ္ျခင္းနွင့္ ဖိႏွိပ္သူ-အဖိႏွိပ္ခံ ဆက္ဆံေရးပံုစံမ်ားမွာ ဖေရးအတြက္ လြန္စြာစိတ္၀င္စားျခင္းျဖစ္ရေတာ့သည္။ ဘရာဇီးႏိုင္ငံႏွင့္ အျခားေသာ ႏုိင္ငံမ်ားရွိ ဆင္းရဲမဲြေတေနေသာ လူထုမ်ားႏွင့္ အလုပ္လုပ္ရန္အတြက္ စိတ္ပါရျခင္းျဖစ္သည္။
သူ၏ အေစာဆံုးအေရးအသားမ်ားမွာပင္ ဤလူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအတြင္း အျမစ္တြယ္ေနေသာ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈ၊ ၾကဥ္ဖယ္မႈတို႔ ကင္းစင္ေစရန္၊ ထပ္မံမေပၚေပါက္ေစရန္မွာ တည္ရွိေနခဲ့သည္ ပညာေရးဆိုင္ရာ လႊမ္းမိုးမႈရွိေသာ အေတြးအေခၚမ်ားျဖင့္ မျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း သူသေဘာေပါက္ခဲ့သည္။ ဤအတြက္ေၾကာင့္ ပညာေရးအေတြးအျမင္သစ္ လိုအပ္ခ်က္ကို တိုက္တြန္းေျပာဆိုခဲ့၏။ လက္ရွိရပ္တည္ခ်က္ႏွင့္ ကမၻာ့အျမင္မွ ေသြဖည္ျခင္းႏွင့္အတူ သိမႈနယ္ပယ္တြင္လည္းနည္းနာအသစ္ျဖင့္ ခ်ဥ္းကပ္ရေတာ့သည္။ သို႔ျဖစ္ေလရာ ဖေရး၏ပညာေရးအယူအဆႏွင့္ သူ၏နည္းလမ္းကို ေျခေျချမစ္ျမစ္နားလည္ရန္အတြက္ ၾကဥ္ဖယ္ျခင္းခံထားရသူမ်ား၊ အခြင့္အေရးတန္းတူမရွိသူမ်ားႏွင့္ အဖိႏွိပ္ခံတို႔၏ ယဥ္ေက်းမႈ၊ အသိပညာႏွင့္ ေနာက္ခံအေျခအေနမ်ားအေပၚ ဖေရးမွ ပထမ ဦးစားေပးေရြးခ်ယ္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။
ဖေရး၏ ပညာေရးအယူအဆမွာ ေက်ာင္းစာသင္ခန္းမ်ားအတြင္း၌သာ ျပီးဆံုးသြားသည္မဟုတ္ပါေခ်။ မ်ဳိးဆက္သစ္မ်ားအတြက္ႏွင့္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားအတြက္ ေက်ာင္းစာသင္ခန္းမ်ား၏ အေရးပါမႈကို နားလည္ထားေသာ္ျငားလည္း ပညာေရးနည္းလမ္းအသစ္မ်ားသက္သက္ျဖင့္ ေျပာင္းလဲမႈရွိေသာ ေက်ာင္းအသစ္၊ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအသစ္ကို ဖန္တီးတည္ေဆာက္ရန္မျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း တင္ျပေဆြးေႏြးခဲ့သည္။ ပညာေရးသည္ ကၽြႏု္ပ္တို႔ မွီတင္းေနထိုင္ရာကမၻာၾကီးအေၾကာင္းကို သိရွိနားလည္ရန္ႏွင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရန္ျပင္ဆင္ေပးႏိုင္ပါသည္။သို႔ေသာ္ လူတို႔ရွင္သန္ေနထိုင္ရာ ပတ္၀န္းက်င္တြင္း ပကတိအရွိတရားမ်ားႏွင့္ နက္နက္ရိႈင္းရိႈင္း ဆက္စပ္ထားရွိျပီး ဤအရွိတရားမ်ားကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရန္ လႈပ္ရွားေနမႈမ်ားႏွင့္လည္း ဆက္စပ္ထားမွသာ ျဖစ္ႏိုင္ပါမည္။ ဤအခ်က္ အေပၚမူတည္၍ သိမႈနယ္ပယ္ဆိုင္ရာ ခ်ဥ္းကပ္ပံုအသစ္ကို ဖေရးမွ ကမ္းလွမ္းတင္ျပခဲ့သည္။
ဖေရးအဆိုအရ လြတ္ေျမာက္မႈအတြက္ ပညာေရးမွာ အသိပညာ၊ ဗဟုသုတမ်ားကို လက္ဆင့္ကမ္းျဖန္႔ျဖဴးေပးရံု ရိုးရိုးေတာ့ လံုး၀ မဟုတ္ပါေခ်။ အခ်က္အလက္မ်ား၊ သတင္းမ်ားကို စုေဆာင္းထားရံုမွ်မွာ သိျခင္းမဟုတ္ေသး။ သူက “ဘဏ္တြင္ သိုမွီးအပ္ႏွံျခင္း” ဟုအမည္တပ္သည္။ သိျခင္းမွာ ကမၻာေပၚတြင္ မိမိ၏ေနရာမွေန၍ မိမိကုိယ္ကို တည္ေဆာက္ျခင္းပင္ျဖစ္ျပီး မိမိဖတ္ရႈထားသည္ကို ျပန္လည္ေရးသားႏိုင္ျခင္းႏွင့္ ကမၻာၾကီးကို အေျခခံက်က် ေျပာင္းလဲႏိုင္စြမ္းရွိျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္ေလရာ ဖေရး၏ စာတက္ေျမာက္မႈအယူအဆမွာ အၾကင္သူတစ္ဦးမွေန၍ စကားလံုးမ်ားကို ဖတ္ရႈတတ္ရံုအဆင့္ထက္ မ်ားစြာ ေက်ာ္လြန္ေလသည္။ စာဖတ္တက္ျခင္းဟုဆိုရာ၀ယ္ ကမၻာၾကီးကို “ဖတ္ရႈႏိုင္စြမ္းရွိျခင္း” လည္း ျဖစ္ရမည္။
လြတ္ေျမာက္မႈအတြက္ပညာေရးကို အဆိုျပဳေဆြးေႏြးျခင္း၏ ေနာက္ခံတြင္ အေရးပါလွေသာ မႏုႆေဗဒဆိုင္ရာ ဇစ္ျမစ္တည္ရွိေနသည္။ သူက ေယာက်ၤားႏွင့္ မိန္းမတို႔သည္ ယဥ္ေက်းမႈကို ထုတ္လုပ္သူမ်ားျဖစ္သည္ဟု ယံုၾကည္သည္။ သို႔ျဖစ္၍ သမိုင္း ဖန္တီးထုတ္လုပ္သူမ်ားလည္းျဖစ္ၾကသည္။ လူသားဆိုသည္မွာ မျပီးမျပည့္စံုေသးသူျဖစ္ေလရာ ပိုမို၍ လူသားဆန္လာရန္အတြက္ “ျဖစ္တည္မႈ အလုပ္လုပ္ရန္” တာ၀န္ရွိေနသည္။ ဆရာဆရာမမ်ားႏွင့္ ေက်ာင္းသားမ်ားမွာလည္း မျပီးမျပည့္စံုေသးေသာလူသားမ်ားသာျဖစ္ၾကေလရာ ႏွစ္ဦးစလံုးမွ ပညာေရးလုပ္ငန္းစဥ္တြင္ အျပန္အလွန္သင္ယူေလ့လာစရာေတြရွိေနသည္။ ဤသို႔ဆိုေသာ္လည္း သင္ယူေလ့လာမႈလုပ္ငန္းကို လုပ္ေဆာင္သူ ဆရာ၏ အခန္းက႑ကို ျငင္းပယ္ျခင္းကားမဟုတ္ရပါ။ လုပ္ငန္းစဥ္တြင္ ပိုင္းျခားေ၀ဖန္ေဆြးေႏြးျခင္းႏွင့္ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ပူးေပါင္း၍ အသိပညာရွာေဖြျခင္းတို႔အေပၚ အမွီသဟဲျပဳရာ၏။
ဆန္းစစ္ေ၀ဘန္တတ္ေသာ ယဥ္ေက်းမႈလုပ္သားမ်ားအေနျဖင့္ ေက်ာင္းဆရာဆရာမမ်ား၏ အခန္းက႑ကို ဖေရးမွ အေလးထားတင္ျပခဲ့သည္။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအတြင္းႏွင့္ သူတို႔ကိုယ္၌လက္ခံက်င့္သံုးေနသည့္ ပင္မယဥ္ေက်းမႈ စံ တန္ဖိုးမ်ားအေပၚတြင္ ဆန္းစစ္ေ၀ဘန္ႏိုင္ရန္ အားထုတ္ရမည္။ ဤသည္မွာ ယင္းတို႔၏ ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ေဆာင္ခ်က္တို႔ကို သိရွိနားလည္ရန္အတြက္ျဖစ္၏။ အတြင္း၊ အျပင္ ၂ ဖက္စလံုးမွ အားထုတ္ျခင္းမွာ ျပန္လွန္ေလ့လာသံုးသပ္တတ္ရန္ႏွင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလုပ္ေဆာင္ရန္ နည္းလမ္းမ်ားရရွိေစႏိုင္သည္။ ထို႔အျပင္ ဤကဲ့သို႔ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားမွာ လိုအပ္ခ်က္အရ စာသင္ခန္းတြင္းကို ေက်ာ္လြန္သြားပါလိမ့္မည္။ ဖေရး၏စကားအတိုင္းဆိုရေသာ္ -
“အႏွစ္သာရအားျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးသေဘာေဆာင္ျပီး ပင္ကုိယ္အရ သင္ယူေရးႏွင့္ သင္ၾကားေရးဟန္ရွိသည့္ ကၽြႏု္ပ္၏ေရြးခ်ယ္မႈမ်ားႏွင့္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္အိပ္မက္မ်ား ပိုမို၍ ရွင္းရွင္းလင္းလင္းျဖစ္လာသည္ႏွင့္ အမွ်၊ ပညာေရး သမားတစ္ဦးျဖစ္ေသာ္ျငားလည္း ႏိုင္ငံေရးကိုယ္စားလွယ္တစ္ဦးလည္းျဖစ္ရသည္ဆိုေသာအခ်က္ကို သိျမင္ နားလည္လာသည္ႏွင့္ အမွ်၊ ဒီမိုကေရစီဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္ေစရန္ မည္မွ်အထိခရီးဆက္ရအံုးမည္နည္းဟု ကၽြႏု္ပ္အေနျဖင့္ သေဘာေပါက္စိုးရိမ္မႈကို ပိုမို၍ သိရွိလာေတာ့၏။ စာသင္သားတို႔၏ သိစိတ္ကို ႏိႈးဆြေပးႏိုင္သည့္ ပိုင္းျခား ေ၀ဘန္ဆန္းစစ္မႈရွိေသာ ပညာေရးကို က်င့္သံုးလာသည္ႏွင့္အမွ် ကၽြႏု္ပ္တို႔ကို ပံုပ်က္ပန္းပန္းပ်က္ျဖစ္ေစသည့္ စိတ္ကူးယဥ္စြဲလန္းမႈ၊ ဒ႑ာရီဆန္မႈမ်ားအား လိုအပ္ခ်က္အရ ဆန္႔က်င္လာေတာ့သည္ကိုလည္း ကၽြႏု္ပ္ သိနား လည္ရျပန္သည္။ ဤဒ႑ာရီမ်ားကို ဆန္႔က်င္လာသည္ႏွင့္အတူ လႊမ္းမိုးမႈရွိေနေသာ အာဏာႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရ ေတာ့သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ဒ႑ာရီမ်ားကို ခြါခ်လိုက္သည္ႏွင့္ အာဏာႏွင့္ အေတြးအျမင္တို႔သာ က်န္ရွိေတာ့၏။”
မိန္႔ဆိုခ်က္ေနာက္ကြယ္က က်င့္၀တ္နီတိႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအဓိပၸါယ္မွာ ရွင္းလင္းေနသည္။ ေက်ာင္းဆရာတစ္ဦးအေနျဖင့္ သိရွိ နားလည္ထားသည့္ ႏိုင္ငံေရးအျမင္သေဘာထားအရ အျပန္အလွန္ေဆြးေႏြးမႈရွိေသာ ပညာသင္ၾကားေရး လိုအပ္ခ်က္ကား အမွန္ျဖစ္ပါမူ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားမ်ားႏွင့္ သူတို႔၏အသိပညာကိုလည္း အထူးေလးစားမႈ ရွိရ ေပလိမ့္မည္။ “မိမိ၏အျမင္ႏွင့္ မတူပါက လက္မခံႏိုင္ဘဲ အဆင့္မရွိဟူေသာအျမင္မ်ဳိးရွိတတ္ၾကေလသည္။
No comments:
Post a Comment