( ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႔အတြက္ ဗုဒၶ၀င္အက်ဥ္း )

၁။ လူအမည္=သိဒၶတၳ
၂။ ဘုရားဘြဲ႔=ေဂါတမ
၃။ မိဘအမည္=သုေဒၶါဒနမင္း ႏွင့္ မာယာေဒ၀ီ
၄။ ၾကင္ယာေတာ္=ယေသာ္ဓရာ ( ဘဒၵကဥၥနာ )
၅။ ရင္ေသြးေတာ္=ရာဟုလာ
၆။ ေယာက္ဖေတာ္=ေဒ၀ဒတ္
၇။ မိေထြးေတာ္=ေဂါတမီ
၈။ ေနျပည္ေတာ္=ကပိလ၀တ္ျပည္ ( သကၠတိုင္း၊ မဇၩိမေဒသ )။
၉။ ဖြားရာဌာန=လုမၺိနီဥယ်ာဥ္ ( ကပိလ၀တ္ႏွင့္ ေဒ၀ဒဟၾကား )။
၁၀။ နန္းစံႏွစ္=၁၃-ႏွစ္ၾကာ ( ၁၆-ႏွစ္မွ ၂၉ ႏွစ္ )။

၁၁။ နိမိတ္ႀကီးမ်ား=သူအို, သူနာ, သူေသ, ရဟန္း
၁၂။ ဗ်ာဒိတ္ခံယူေသာဘ၀=သုေမဓာရေသ့ဘ၀
၁၃။ ဗ်ာဒိတ္ခံယူေသာေန႔=ကဆုန္လေျပ့ေန႔
၁၄။ ဗ်ာဒိတ္ေပးေသာဘုရား=ဒီပကၤရာျမတ္စြာဘုရား
၁၅။ ပါရမီျဖည့္ဖက္=သုမိတၱာအမ်ိဳးသမီး ( ယေသာ္ဓရာအေလာင္း )။
၁၆။ ပါရမီျဖည့္ရာကာလ=ေလးသေခ်ၤႏွင့္ ကမၻာတသိန္း ( သုေမဓာဘ၀ မွ ေ၀ႆႏၲရာဘ၀အထိ )။
၁၇။ ပါရမီျဖည့္ရျခင္း၏ ရည္ရြယ္ခ်က္=သတၱ၀ါမ်ားအက်ိဳး ေဆာင္ရြက္ရန္
၁၈။ ဒုကၠရစရိယာ က်င့္ရေသာႏွစ္=၆-ႏွစ္ၾကာ ( ၉၇-မွ-၁၀၃ ထိ )။
၁၉။ ဒုကၠရစရိယာ က်င့္သည့္ေနရာ=ဥရုေ၀ဠေတာ
၂၀။ ဘုရားျဖစ္ခ်ိန္ သက္ေတာ္=၃၅-ႏွစ္အရြယ္

၂၁။ ဘုရားပြင့္ရာ သက္တမ္း=၁၀၀-တမ္း
၂၂။ အလုပ္အေကၽြး=ပဥၥ၀ဂၢီ ငါးဦး ( ဒုကၠရစရိယာ က်င့္ခိုက္ )။
၂၃။ တရားဦးေဟာသည့္ေနရာ=ဗာရာဏသီ မိဂဒါ၀ုန္ေတာ
၂၄။ ပထမဆံုး သာ၀က=ပဥၥ၀ဂၢီ ငါးဦး
၂၅။ ေနာက္ဆံုးကၽြတ္ေသာ သာ၀က=သုဘဒၵပရိဗိုဇ္
၂၆။ လက္ယာရံ အဂၢသာ၀က-အရွင္သာရိပုတၱရာ
၂၇။ လက္၀ဲရံ အဂၢသာ၀က=အရွင္ေမာဂၢလာန္
၂၈။ အဆံုးအမ သာသနာ=ပရိယတၱိ, ပဋိပတၱိ, ပဋိေ၀ဓ
၂၉။ က်င့္စဥ္သိကၡာ=သီလ, သမာဓိ, ပညာ
၃၀။ ခ်မွတ္ေသာ လမ္းစဥ္=မဇၩိမပဋိပဒါ ( မဂၢင္လမ္းစဥ္ )။

၃၁။ သေႏၶယူေသာေန႔=မဟာသကၠရာဇ္ ၆၇-ခု၊ ၀ါဆိုလျပည့္၊ ၾကာသပေတးေန႔။
၃၂။ ဖြားျမင္ေသာေန႔=မဟာသကၠရာဇ္ ၆၈-ခု၊ ကဆုန္လျပည့္၊ ေသာၾကာေန႔။
၃၃။ ေတာထြက္ေသာေန႔=မဟာသကၠရာဇ္ ၉၇-ခု၊ ၀ါဆိုလျပည့္၊ တနလၤာေန႔။

၃၄။ ဘုရားျဖစ္ေသာေန႔=မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃-ခု၊ ကဆုန္လျပည့္၊ ဗုဒၶဟူးေန႔။
၃၅။ ဓမၼစၾကာေဟာေသာေန႔=မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃-ခု၊ ၀ါဆိုလျပည့္၊ စေနေန႔။
၃၆။ ပရိနိဗၺာန္စံေသာန႔=မဟာသကၠရာဇ္ ၁၄၈-ခု၊ ကဆုန္လျပည့္၊ အဂၤါေန႔။
၃၇။ ေတေဇာဓာတ္ေလာင္ေသာေန႔=မဟာသကၠရာဇ္ ၁၄၈-ခု၊ ကဆုန္လဆုတ္ ၁၂-ရက္၊ တနဂၤေႏြေန႔။
..............................................................................................................................................
ေဂါတမ ျမတ္စြာဘုရား၏ ဗုဒၶ၀င္ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေဆာင္ပုဒ္

မ, သိ, ၾက, လတ္ ၊ ေတြး, ဆ, အပ္ ၊ ေန႔ျမတ္ ခုနစ္ေထြ ။
သန္, ဖြား, ေတာ, ပြင့္ ၊ စက္, စု, သင့္ ၊ ရွင္ပင့္ သာကီေဆြ ။

ရွင္းလင္းခ်က္။
၁။
မ=ၾကာသပေတးေန႔တြင္
သန္=ပဋိသေႏၶ ေနေတာ္မူပါသည္။

၂။
သိ=ေသာၾကာေန႔တြင္
ဖြား=ဖြားျမင္ေတာ္မူပါသည္။

၃။
ၾက=တနလၤာေန႔တြင္
ေတာ=ေတာထြက္ေတာ္မူပါသည္။

၄။
လတ္=ဗုဒၶဟူးေန႔တြင္
ပြင့္=ဘုရားပြင့္ (ျဖစ္) ေတာ္မူပါသည္။

၅။
ေတြး=စေနေန႔တြင္
စက္=ဓမၼစၾကာတရား ေဟာေတာ္မူပါသည္။

၆။
ဆ=အဂၤါေန႔တြင္
စု=စုတိ ( ပရိနိဗၺာန္ ) စံေတာ္မူပါသည္။

၇။
အပ္=တနဂၤေႏြေန႔တြင္
သင့္=ေတေဇာဓာတ္ ( မီးသင့္ ) ေလာင္ေတာ္မူပါသည္။

...............................................................................................................................................
ဗုဒၵဘာသာ၀င္တိုင္းရသင္႔တဲ႔ဘုရားရွိခိုးပါ
( လယ္တီဆရာေတာ္ ေရးသားေသာ ဗုဒၶ၀င္ဘုရားရွိခိုး လကၤာ )

၁။ သေႏၶယူေသာေန႔ ( မ=သန္ )

သံုးလူ႔ရွင္ပင္၊ ကၽြန္႔ထိပ္တင္၊ ေသာင္းခြင္စၾကာ၀ဠာ၊ နတ္ျဗဟၼာတို႔၊ ညီညာရံုးစု၊ ေတာင္းပန္မႈေၾကာင့္၊ ရတုနဂို၊ ရႊန္းရႊန္းစိုသည္၊ ၀ါဆိုလေျပ႔၊ ၾကြက္မင္းေန႔၀ယ္၊ ခ်မ္းေျမ႔ၾကည္ျဖဴ၊ သေႏၶယူသည္၊ နတ္လူျငိမ္းဖို႔ ကိန္းပါကိုး။


၂။ ဖြားေတာ္မူေသာေန႔ ( သိ=ဖြား )

သေႏၶယူကာ၊ ဆယ္လၾကာေသာ္၊ မဟာသကၠရာဇ္၊ ေျခာက္ဆယ့္ရွစ္ၾကံဳ၊ ကဆုန္လေျပ့၊ ေသာၾကာေန႔၀ယ္၊ ခ်မ္းေျမ့စံုစီ၊ လုမၺိနီ၌၊ မဟီလႈိက္ဆူ၊ ဖြားေတာ္မူသည္၊ နတ္လူေအာင္ျမိဳ႔ လမ္းပါကိုး။


၃။ ေတာထြက္ေသာေန႔ ( ၾက=ေတာ )

ဖြားျမင္ေျမာက္ေသာ္၊ ဆယ့္ေျခာက္ႏွစ္၀ယ္၊ ပ်ိဳႏုနယ္၌၊ သံုးသြယ္ေရႊနန္း၊ သိမ္းျမန္းျပီးလစ္၊ ဆယ့္သံုးႏွစ္လွ်င္၊ ဘုန္းသစ္လွ်ံလူ၊ စံေတာ္မူ၍၊ ရြယ္မူႏုျဖိဳး၊ ႏွစ္ဆယ့္ကိုး၀ယ္၊ ေလးမ်ိဳးနိမိတ္၊ နတ္ျပဟိတ္ေၾကာင့္၊ ေရႊစိတ္ျငင္ျငိဳ၊ သံေ၀ပိုက၊ ၀ါဆိုလေျပ့၊ က်ားမင္းေန႔၀ယ္၊ ခ်မ္းေျမ့ရဂံု၊ ေတာရလႈံသည္၊ စံုျမိဳင္ပင္ရိပ္ ခန္းမွာကိုး။


၄။ ဘုရားျဖစ္ေသာေန႔ ( လတ္=ပြင့္ )

ေတာရပ္ျမိဳင္ေပၚ၊ ေျခာက္ႏွစ္ေပ်ာ္၍၊ ခါေတာ္တဖံု၊ ပြင့္ခ်ိန္ၾကံဳက၊ ကဆုန္လေျပ့၊ ဆင္မင္းေန႔၀ယ္၊ ေျမ့ပရေမ၊ ပလႅင္ေဗြထက္၊ ေရႊေညာင္ေတာ္ႀကီး၊ ဗိတာန္ထီးႏွင့္၊ မျငီးၾကည္ျဖဴ၊ ေနေတာ္မူလ်က္၊ ရန္ျမဴခပင္း၊ အမိုက္သင္းကို၊ အရွင္းပယ္ေဖ်ာက္၊ အလင္းေပါက္က၊ ထြန္းေတာက္ဘုန္းေတာ္၊ ေသာင္းလံုးေက်ာ္သည္၊ သံုးေဖာ္လူတို႔ ျငမ္းပါကိုး။


၅။ ဓမၼစၾကာေဟာေသာေန႔ ( ေတြး=စက္ )

ဘုရားျဖစ္ခါ၊ မိဂဒါသို႔၊ စၾကာေရႊဘြား၊ ျဖန္႔ခ်ီသြား၍၊ ငါးပါး၀ဂၢီ၊ စံုအညီႏွင့္၊ မဟီတေသာင္း၊ တိုက္အေပါင္းမွ၊ ခေညာင္းကပ္လာ၊ နတ္ျဗဟၼာအား၊ ၀ါဆိုလေျပ့၊ စေနေန႔၀ယ္၊ ေၾကြ ႔ေၾကြ ႔လွ်ံတက္၊ ဓမၼစက္ကို၊ မိန္႔ျမြက္ေထြျပား၊ ေဟာေဖာ္ၾကားသည္၊ တရားနတ္စည္ ရြမ္းတယ္ကို။


၆။ ပရိနိဗၺာန္စံေသာေန႔ ( ဆ=စု )

တရားနတ္စည္၊ ေဆာ္ရြမ္းလည္က၊ သံုးမည္ဘံုသိုက္၊ တေသာင္းတိုက္၀ယ္၊ ကၽြတ္ထိုက္သသူ၊ နတ္လူျဗဟၼာ၊ သတၱ၀ါကို၊ ေခမာေသာင္သို႔၊ ေဖာင္ကူးတို႔ျဖင့္၊ ေဆာင္ပို႔ျပီးခါ၊ ၀ါေလးဆယ့္ငါး၊ သက္ကား ရွစ္ဆယ္၊ စံုျပည့္ၾကြယ္က၊ ရာေလးဆယ့္ရွစ္၊ သကၠရာဇ္၀ယ္၊ နယ္မလႅာတိုင္း၊ စံႏႈိင္းမယုတ္၊ ကုသိနာရံု၊ အင္ၾကင္းစံု၌၊ ကဆုန္လေျပ့၊ အဂၤါေန႔၀ယ္၊ ခ်မ္းေျမ့နိဗၺဴ၊ စံေတာ္မူသည္၊ ၀ွန္းဆူေသာင္းလံုး ေက်ာ္တယ္ကို။

၇။ ေတေဇာဓာတ္ ေလာင္ေသာေန႔ ( အပ္=သင့္ )

နိဗၺဴစံျပီ၊ ရႈမအီသား၊ သိဂႌေရႊေလွာ္၊ အေလာင္းေတာ္ကို၊ ထိုေရာ္ကဆုန္၊ လဆုတ္ၾကံဳ၍၊ ဂဠဳန္ေန႔၀ယ္၊ ခိုးေငြ႔မေႏွာ၊ ဓာတ္ေတေဇာလွ်င္၊ ရွင္ေစာဉာဏ္စက္၊ ဓိ႒ာန္ခ်က္ျဖင့္၊ လွ်ံတက္ေကာ္ေရာ္၊ မီးပူဇာ္သည္၊ ေမြေတာ္ရွစ္စိတ္ ၾကြင္းတယ္ကို။

ထိုခုနစ္ေန႔၊ သာခ်မ္းေျမ့ကို၊ ေဆြ႔ေဆြ႔ၾကည္ျဖဴ၊ အာရံုယူလ်က္၊ သံုးလူတို႔နတ္၊ ျမတ္ထက္ ျမတ္သား၊ အထြဋ္ေခါင္ဖ်ား၊ ကိုယ္ေတာ္ဘုရားကို၊ သံုးပါးမွန္စြာ၊ ၀ႏၵနာျဖင့္၊ သဒၶါျဖိဳးျဖိဳး၊ ကၽြန္ရွိခိုးသည္၊ ေကာင္းက်ိဳးခပ္သိမ္း ၾကြယ္ေစေသာ္။

ဗုဒၶဘာသာဆိုတာ ဘာကိုေခၚပါသလဲ

"ဆရာေတာ္ဘုရား၊ ဗုဒၶဘာသာဆိုတာ ဘာကိုေခၚပါသလဲဘုရား၊
ဘာသာျခားတစ္ဦးဦးက ေမးလာလွ်င္ မည္သို႔ ေျဖရမွာပါလဲဘုရား တုိတိုရွင္းရွင္းနဲ႔ နားလည္ေအာင္ ျပန္ေျပာျပႏိုင္ေအာင္ ေျဖဆိုေတာ္မူပါဘုရား၊
ဆရာေတာ္ဘုရားကို ဆရာလုပ္တာ မဟုတ္ပါဘုရား၊
အခ်ဳိ႔က ဗုဒၶဘာသာဆိုတာ -
(၁) ကံ၊ ကံရဲ႔ အက်ဳိးကို ယံုၾကည္ရမယ္၊
(၂) အတိတ္ဘဝ ရိွတယ္လုိ႔ ယံုၾကည္ရမယ္၊
(၃) ဘဝရဲ႔ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းရာ နိဗၺာန္ ရိွတယ္လုိ႔ ယံုၾကည္ရမယ္ - လုိ႔ အမိန္႔ရိွပါတယ္။"


"အခ်ဳိ႔က 'ဗုဒၶဘာသာ' ဆိုတာ ဗုဒၶဆိုတာ ဘုရား၊ ဘာသာဆိုတာ အယူဝါဒ၊ ဘုရားရဲ႔ အယူဝါဒလုိ႔ ေျဖဆိုၾကပါတယ္ဘုရား။"


"အခ်ဳိ႔ကလည္း သာသနာဆိုတာ အဆံုးအမ၊ ဘုရားရဲ႔ အဆံုးအမ၊ သာသနာကို ဗုဒၶဘာသာေခၚေၾကာင္း ေျပာၾကပါတယ္ဘုရား၊ တပည့္ေတာ္က ဗုဒၶဘာသာ သာသနာကို အေသးစိတ္ ေသေသခ်ာခ်ာ သိခ်င္ေနပါတယ္ဘုရား။ ဆရာေတာ္ဘုရား ေျဖၾကားေပးပါဘုရား"


"အံမေလး၊ အေမးသာေျပာရတယ္၊ အေျဖေတြကလည္း စံုလုိ႔ပါလား၊ ဘုန္းႀကီးက ဘယ္လုိေျဖရမွန္းေတာင္ မသိေတာ့ပါဘူး"


"ဆရာေတာ္က တပည့္ေတာ္နားလည္ေအာင္ ေျဖပါဘုရား၊ အဲဒီအေျဖေတြကို စိတ္တုိင္းမက်လုိ႔ ဆရာေတာ္ဘုရားကို ထပ္မံေမးေလွ်ာက္ျခင္းပါဘုရား"


"အင္း ... ဘုန္းႀကီးေျဖမွ ပို႐ႈပ္ကုန္ရင္ ခက္မယ္။"


"ဆရာေတာ္ဘုရား ေျဖရင္ ရွင္းမယ္လုိ႔ ထင္ပါတယ္၊ ေျဖေပးပါဘုရား။"


"အင္း ... ေျဖရမယ္ဆိုရင္ ဘုန္းႀကီးက ဗုဒၶဘာသာလုိ႔ ေခၚတာကို လံုးဝမႀကိဳက္ပါ၊ ဗုဒၶသာသနာလုိ႔ ေခၚမွ ႀကိဳက္ပါတယ္၊ (သို႔) ဗုဒၶဝါဒလုိ႔ ေခၚမွ ၾကိဳက္ပါတယ္"


"ဘာျဖစ္လုိ႔ပါလဲ ဘုရား"


"ဘုန္းႀကီးတို႔ ပိဋကတ္ေတာ္မွာ ဗုဒၶဘာသာလုိ႔ တြဲေခၚတဲ့စကားလုံး တစ္လံုးမွ မရိွပါ၊ ဗုဒၶသာသနာလုိ႔ တြဲေခၚတဲ့ စကားလံုးေတြေတာ့ အမ်ားႀကီး ရိွတယ္။ 'ဗုဒၶသာသန'ကို ျမန္မာလုိျပန္ရင္ 'ဗုဒၶရဲ႔ အဆံုးအမ' လုိ႔ ျပန္တာေကာင္းပါတယ္။ ဘုရားရဲ႔ အဆံုးအမလုိ႔ ျပန္ရင္ အျခားဘုရားေတြနဲ႔ ေရာေႏွာသြားမွာ စိုးလုိ႔ပါ၊ အဲဒီ ဗုဒၶက ဘယ္လုိသာသန အဆံုးအမေတြ ေပးခဲ့လဲေမးရင္ အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ေျပာျပပါလား ေမးရင္ ဒီပါဠိဟာ အခ်ဳပ္ပါပဲ။


သဗၺပါပႆ အကရဏံ၊
ကုသလႆ ဥပသမၸဒါ။
သစိတၱ ပရိေယာဒပနံ၊
ဧတံ ဗုဒၶါန သာသနံ။ ... တဲ့"


"အဲဒီမွာ ဗုဒၶါန သာသနံ-ဆုိတာ ဗုဒၶသာသနာ-ဆုိတာပါပဲ၊ အဲဒီပါဠိကို ျမန္မာမျပန္ဘဲ ရွစ္လံုးဘြဲ႔နဲ႔ ျပန္ၾကည့္ရေအာင္ပါ။"


အကုသိုလ္စု၊ မျပဳေရွာင္ခြာ၊
ကုသုိလ္အမ်ား၊ ႀကိဳးစားစံုစြာ၊
မိမိစိတ္ရင္း၊ ပြတ္ဝင္းျဖဴငွာ၊
ဤသံုးပါး၊ ဘုရားသာသနာ။ ... တဲ့"


"ဘုရားသာသနာဆုိတာ ဗုဒၶသာသနာ၊ ဗုဒၶအဆံုးအမကို ေခၚတယ္၊ ဗုဒၶတုိင္းရဲ႔ အဆံုးအမကို ေခၚပါတယ္။ အဲဒီအဆံုးအမကို ျမန္မာစကားေျပနဲ႔ ေျပာရရင္ -
(၁) အကုသုိလ္မွန္သမွ် ဘာမွ မလုပ္နဲ႔၊
(၂) ကုသိုလ္ကို စံုေအာင္လုပ္၊
(၃) မိမိစိတ္ကို ျဖဴစင္ေအာင္ထား။... တဲ့ "


"အဲဒီအဆံုးအမ သံုးမ်ဳိးကို အက်ယ္ခ်ဲ႔ရင္ နိကာယ္ငါးရပ္ ပိဋကတ္သံုးပံု ျဖစ္လာပါတယ္။ အဲဒီအဆံုးအမ တစ္နည္းေျပာရရင္ 'ဓမၼဝိနယ'လုိ႔ ေျပာႏုိင္ပါတယ္၊ ဓမၼဝိနယနဲ႔ သာသနသည္ သေဘာခ်င္းတူပါတယ္။ သာသနကို တရားကိုယ္အခ်ဳပ္ေကာက္ရင္- မဂ္ေလးတန္၊ ဖုိလ္ေလးတန္၊ နိဗၺာန္ပရိယတ္ကို ေကာက္ရသလုိ ဓမၼဝိနယ-အရလည္း အဲဒီတရားေတြပဲ ေကာက္ရပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ဘုန္းႀကီးက ဗုဒၶသာသနာ၊ ဗုဒၶဝါဒလုိ႔ ေခၚတာပဲ ႀကိဳက္ပါတယ္။"


"မွန္ပါဘုရား၊ ဆက္ရွင္းပါဦး ဘုရား"


သူတို႔ နားလည္သလုိ သူတို႔ ဘာသာမ်ားနဲ႔ တန္းတူထားၿပီး သူတို႔အေခၚအတိုင္း ေခၚေဝၚရာမွ 'ဗုဒၶဘာသာ' ဆိုတဲ့ အေခၚ ျဖစ္လာတာပါ၊ ရွင္းရွင္းေျပာရရင္ ဂ်ပ္ဆင္အဘိဓာန္မွ ဘာသာျပန္ဆုိခ်က္ကို နားေယာင္ၿပီး ေခၚရာမွ ဗုဒၶဘာသာဆုိတဲ့ အသံုးအႏႈန္း ေပၚေပါက္လာပါတယ္။"


"ဘာသာဆုိတာ တစ္ဆူတည္းေသာ ဘုရားကို ကိုးကြယ္တဲ့ ဘာသာကို ဘာသာလုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ဗုဒၶဝါဒ ဗုဒၶသာသနာက ဒီလုိ မဟုတ္ပါ၊ ဂဂၤါဝါဠဳ သဲစုမက ပြင့္ေတာ္မူတဲ့ ဘုရားအမ်ားကို ယံုၾကည္တဲ့ ဝါဒပါ။ တစ္ဆူတည္းေသာဘုရားကို ကိုးကြယ္တဲ့ Religion ဘာသာမဟုတ္ျခင္းေၾကာင့္ ဗုဒၶဝါဒကို ဗုဒၶဘာသာ-လုိ႔ မေခၚသင့္ပါ။ ဗုဒၶဝါဒ၊ ဗုဒၶသာသနာလုိ႔သာ ေခၚသင့္ပါတယ္။"


"ေအး ... ဘာသာေရးဆိုတာ ထာဝရဘုရားသခင္နဲ႔ ျပန္လည္ပူးေပါင္းရန္ မွန္ကန္တဲ့နည္းလမ္းကို ေခၚပါတယ္။ ဗုဒၶသာသနာ ဝါဒဟာ ထာဝရ ဘုရားသခင္နဲ႔ ျပန္လည္ပူးေပါင္းရန္ မွန္ကန္တဲ့ နည္းလမ္း ဟုတ္ရဲ႔လား"


"မဟုတ္ပါဘုရား"


"ေအး ... ဘာသာေရးဆိုတာ ႐ိုေသကိုင္း႐ႈိင္းမႈ (သို႔) ထာဝရ ဘုရားသခင္အား ဂုဏ္ျပဳခ်ီးက်ဳးမႈကို ေခၚပါတယ္၊ ဗုဒၶဝါဒသည္ အဲဒီလုိ မဟုတ္ပါ၊ ၿပီးေတာ့ ဘာသာေရးဆိုတာ ထာဝရဘုရား၊ အတၱဝိညာဏ္၊ ေကာင္းကင္ဘံု ဆုေတာင္းပတၳနာတို႔နဲ႔ မ်ားစြာဆက္စပ္ေနတဲ့ ယံုၾကည္မႈ တစ္ရပ္ကို ေခၚပါတယ္။ ဗုဒၶဝါဒက ထာဝရဘုရား၊ အတၱဝိညာဏ္၊ ေကာင္းကင္ဘံု ဆုေတာင္းမႈကို လက္မခံလုိ႔ ဗုဒၶဘာသာ-လုိ႔ မေခၚသင့္ပါေနာ္"


"မွန္ပါဘုရား"


"ေအး ... ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြ ဗုဒၶကို ကုိးကြယ္တာက ဗုဒၶရဲ႔ ဂုဏ္ေတာ္ေတြကို ယံုၾကည္ကိုးကြယ္တာပါ၊ ဘုရားရွင္ကို ကယ္တင္ရွင္အေနမ်ဳိးနဲ႔ ယံုၾကည္တာ မဟုတ္ပါ၊ ကိုးကြယ္တာ မဟုတ္ပါ။ ၿပီးေတာ့ ဗုဒၶသာသနာေတာ္မွာ ဗုဒၶက ဆရာစား၊ ဗုဒၶက လက္ဆုပ္၊ လက္ကိုင္ လွ်ဳိ႔ဝွက္ထားတဲ့ 'အာစရိယမု႒ိ' မရိွပါ၊ ဗုဒၶက်င့္သလုိ က်င့္က ဗုဒၶျဖစ္ႏုိင္တဲ့ နည္းလမ္းေတြ ထားခဲ့ပါတယ္။ ဗုဒၶဝါဒ၊ ဗုဒၶသာသနာက ဆုေတာင္းသက္သက္ ဝါဒမဟုတ္ပါ၊ ဆုေတာင္းဘာသာ မဟုတ္ပါ။ ဆုေတာင္းသက္သက္ဆုိရင္ ဘာသာေရးလုိ႔ ေခၚရပါတယ္။ ဒါျဖင့္ ဗုဒၶဝါဒ ဗုဒၶသာသနာမွာ ဆုေတာင္းမႈ မရိွဘူးလား-ဆိုေတာ့ ရိွပါတယ္။ ဗုဒၶဝါဒရဲ႔ ဆုေတာင္းမႈက ကိုယ္ျပဳထားတဲ့ ကုသုိလ္ကံရဲ႔ အက်ဳိးကို ေတာင္းယူတာပါ၊ ဘာမွမလုပ္ဘဲနဲ႔ ေတာင္းတာမဟုတ္ပါ၊ ယခုအခါမွာ ဗုဒၶဝါဒ၊ ဗုဒၶသာသနာဟာ ဘာသာေရးဆန္ေနၿပီေနာ္၊ သတိထားပါ။"


"မွန္ပါဘုရား"


"ဗုဒၶဝါဒဟာ ပစၥဳပၸန္ကံ ပစၥဳပၸန္ အေၾကာင္းအက်ဳိးတရားေတြကို ဦးစားေပးတဲ့ ဝါဒပါ။ ဗုဒၶဟာ ကိုယ္တုိင္ဓမၼကို ရွာေဖြၿပီး ကိုယ္တိုင္ ဗုဒၶျဖစ္မွ ဗုဒၶအျဖစ္ ေရာက္ပံု လမ္းစဥ္ က်င့္စဥ္ေတြပဲ ေဟာခဲ့ပါတယ္၊ ဆုေတာင္းဖုိ႔ မေဟာခဲ့ပါ။ အဲဒီအဆံုးအမ လမ္းစဥ္ေတြ မိမိတုိ႔ ကိုယ္ကို မိမိတို႔ အားကိုးၿပီး အဆင့္ဆင့္ေသာ ဝီရိယနဲ႔ အားထုတ္က်င့္ႀကံဖုိ႔သာ ေဟာခဲ့ပါတယ္။ ဗုဒၶဝါဒ၊ ဗုဒၶသာသနာမွာ ေမ့ေလ်ာ့ ေပါ့တန္ေနလုိ႔ မရပါ၊ သတိတရား လက္ကိုင္ထားၿပီး ႀကိဳးစား အားထုတ္ယူမွ ကိုယ္လုိရာ ရႏိုင္ပါတယ္။ ဗုဒၶသာသနာက ကိုယ္အက်ဳိးကိုယ္စံ၊ ကိုယ့္အျပစ္ ကိုယ္ခံပါ၊ ဗုဒၶက အက်ဳိးကိုလည္း မေပးပါ၊ အျပစ္ကိုလည္း မေပးပါ၊ ဒါေၾကာင့္ ဗုဒၶကို မေၾကာက္ရပါ။ ၿပီးေတာ့ ဗုဒၶသာသနာမွာ ဗုဒၶကို နည္းေပးလမ္းညႊန္အျဖစ္နဲ႔ အားထားယံုၾကည္တဲ့ သေဘာမ်ဳိးပါ၊ မိမိကုိယ္ကို လံုးဝပံုအပ္ၿပီး အားကိုးတဲ့ သေဘာမ်ဳိး မဟုတ္ဘူးေနာ္"


"မွန္ပါဘုရား"


"ဗုဒၶသာသနာမွာ ဗုဒၶအတြက္ ဘာမွလုပ္ေပးစရာ မလုိပါ၊ ဘာသာေရးမွာ ဘာသာဘုရားအတြက္ လုပ္ေပးရပါတယ္။ ဗုဒၶသာသနာမွာ ဗုဒၶက လမ္းညႊန္တဲ့ ကိစၥပါ၊ ဗုဒၶသာသနာဝင္ေတြက လုိက္နာက်င့္ႀကံရသူေတြပါ။ ဗုဒၶဝါဒ၊ ဗုဒၶသာသနာမွာ ကိုယ့္အတြက္ ကိုယ္က်င့္တာသည္ပင္လွ်င္ ဗုဒၶကို အျမတ္ဆံုး ပူေဇာ္ျခင္းျဖင့္ ပူေဇာ္တယ္လုိ႔ ေခၚပါတယ္။"


"ဗုဒၶဝါဒက အတၱဟိတ = ကိုယ္က်ဳိးက်င့္သက္သက္နဲ႔ ပရဟိတ = သူတစ္ပါးအက်ဳိးသက္သက္က်င့္တဲ႔ဝါ

ဒႏွစ္ခုရဲ႔ အလယ္က သြားတဲ့ အလယ္အလတ္ လမ္းစဥ္ဝါဒပါ၊ သာသနာပါ၊ ဘာသာမဟုတ္ပါ။ ကဲ ဒီေလာက္ဆိုရင္ ရွင္းၿပီးလား။"


"ရွင္းပါၿပီ ဘုရား"


အားလံုးသႏၲာန္၊ အျမင္မွန္၊ လ်င္ျမန္ရေစေသာ္ ...


(ဓမၼဒူတ အရွင္ပညာေဇာတ)
[၁၉၉၄ ခုႏွစ္၊ မတ္လထုတ္၊ ျမတ္ဆုမြန္ မဂၢဇင္း၊ စာ-၃၀]